Ekonomija

Ovogodišnji gubici crnogorskog turističkog sektora usljed pandemije koronavirusa zavisiće od epidemiološke situacije u Crnoj Gori i najznačajnijim emitivnim tržištima, saopštili su agenciji Mina-business iz Privredne komore (PKCG) i dodali da do danas nema najava otpuštanja u toj djelatnosti.

Iz Odbora Udruženja turizma PKCG kazali su da su trenutne procjene da će se ova sezona, kada se otvore granice, najviše bazirati na domaćim i turistima iz regiona.

“Ohrabrujuća su i dešavanja u pojedinim zemljama Evropske unije (EU) u kojima dolazi do značajnih popuštanja mjera i traženja načina za bezbjedna međunarodna putovanja. Ukoliko se pandemija suzbije u kraćem periodu, prognoze su da će se posljedice u turizmu osjećati najmanje do proljeća naredne godine”, rekli su iz PKCG.

Vlada, kako su naveli, prati razvoj situacije i usvaja nove mjere u cilju dugoročnije podrške turizmu i ugostiteljstvu, kako bi se u narednim godinama nastavili dosadašnji trendovi rasta.

U prošloj godini je od direktnih i indirektnih uticaja od turizma prihodovano oko 1,1 milijardu EUR.

“Crnogorski turistički sektor su u prethodnom periodu obilježile značajne investicije, kao rezultat direktnih i indirektnih podsticaja države i očekivanja da će naši prirodni potencijali biti uspješno valorizovani, te da će kao rezulat svega toga u narednom periodu investicije u turizam proizvoditi dobre poslovne razultate”, objasnili su iz PKCG.

Oni su podsjetili da su se turistički privrednici prvi suočili sa poteškoćama u poslovanju, a od sredine marta im je zabranjeno obavljanje djelatnosti u cilju očuvanja javnog zdravlja.

“Predstojeća turistička sezona je neizvjesna i dovedena u pitanje. Turizam u Crnoj Gori je posebno ranjiv u aktuelnom zdravstveno-ekonomskom momentu, usljed niske profitabilnosti sektora, odnosno niske akumulacije dobiti u malim i mikro preduzećima i značajnih investicija koje još nijesu počele da se vraćaju”, kazali su iz PKCG.

PKCG, kako su dodali njeni predstavnici, sprovodi dnevnu analizu situacije u vezi sa poteškoćama u poslovanju zbog pandemije koronavirusa, u vidu online upitnika kojeg privrednici popunjavaju na njenom sajtu.

“Najnoviji rezultati pokazuju da od 279 kompanija koje su popunile upitnik, njih 87,1 odsto osjeća uticaj pojave koronavirusa na poslovanje. Na pitanje koliko će izgubiti u narednih mjesec ako se nastavi režim uspostavljen radi koronavirusa, 38 odsto anketiranih preduzeća procjenjuje da će imati gubitke veće od 50 hiljada EUR, a dva odsto da će morati da zatvori firmu“, saopštili su iz PKCG.

Najviše kompanija koje su popunile upitnik je iz sektora turizma 32,2 odsto, od čaga se na usluge smještaja i ishrane odnosni 24,7 odsto, a na putničke agencije 7,5 odsto.

“Turistički aranžmani se ugovaraju unaprijed, i po godinu, pa prisutna neizvjesnost onemogućava planove turističkim radnicima i za narednu sezonu, što dodatno usložnjava obim i trajanje krize za te kompanije”, naveli su iz Komore.

Iz PKCG su, odgovarajući na pitanje na koji način bi trebalo pomoći turistički sektor u cilju prevazilaženja krize, kazali da učestvuju u radu Nacionalnog koordinacionog tijela za borbu protiv zaraznih bolesti (NKT), gdje je do sada težište pažnje bilo na zaštiti zdravlja ljudi i snabdjevenosti tržišta.

“Nakon sagledavanja svih ograničenja poslovanja, Vlada je 19. marta donijela prvi paket hitnih mjera kao podršku privredi i građanima u cilju ublažavanja negativnih efekata epidemije koronavirusa. Sve do sada donešene mjere su usmjerene na turizam i ostale produktivne i izvozno orijentisane sektore ekonomije”, rekli su iz Komore.

Oni smatraju da bi se što skorijom implementacijom mjera nastavilo djelovati preventivno i tako u maksimalnoj mjeri kontrolisati nastalu situaciju sa ciljem pomoći preduzećima i privredi da prebrode krizu.

“U okviru ukupnih hitnih mjera Vlade, Investiciono razvojni fond (IRF) je donio odluku o novoj kreditnoj liniji, koja će biti upotrebljena isključivo za potrebe rješavanja problema nelikvidnosti nastale usljed posljedica izazvanih pandemijom koronavirusa, za koju je konkurisalo više od 400 privrednika”, podsjetili su iz PKCG.

Donešene mjere iz drugog paketa se, kako se precizira, odnose ne samo na odlaganje, već i na oslobađanje dijela poreskih obaveza, kao i poreske podsticaje i subvencije za one privrednike koji uprkos zatvaranju objekata odluče da zadrže zaposlene, kao i subvencije za nova zapošljavanja.

“Mala i srednja preduzeća su nedovoljno ekonomski snažna da iz akumuliranih ili budućih priliva servisiraju obaveze nastale tokom perioda u kojem nijesu obavljala djelatnost. Sve mjere koje su usvojene, a odnose se na odlaganje plaćanja kredita i poreskih obaveza, su dobre i značajne da se dobije na vremenu dok se analiziraju svi negativni efekti krizne situacije i pripreme dodatne podsticajne mjere”, ocijenili su iz PKCG.

Privrednici smatraju da su sektoru turizma potrebne još snažnije mjere podrške za očuvanje radnih mjesta i likvidnosti, kojima će se odgovoriti trenutnoj izazovnoj situaciji.

Odbor turizma i ugostiteljstva je u koordinaciji sa privrednicima predložio niz mjera za turizam koje idu u pravcu očuvanja radnih mjesta i likvidnosti poslodavaca, uz sagledavanje opšte situacije u zemlji.

“Predložene mjere za turizam smo podijelili na kratkoročne i srednjoročne, uz sagledavanje opšte situacije, uključivanje poslovnih banaka i namjere da se ne ugrozi budžet. Mjere će biti na snazi sve dok se osjeća kriza izazvana koronavirusom”, saopštili su iz PKCG.

Oni smatraju da u ovom momentu, zbog neizvjesnost oko dužine trajanja ove situacije, nije realno preciznije planirati aktivnosti. Sektor turizma, iako najviše pogođen krizom, ima tendenciju brzog oporavka, što će uticati na ekonomiju cijele države u kojoj je to prioretetna privredna grana.

“Ekonomske mjere koje je Vlada predložila kroz dva paketa u cilju ublažavanja posljedica pandemije koronavirusa podsticaj su poslodavcima u njihovim nastojanjima da zadrže zaposlene. Samo u sektoru smještaja i ishrane u prosjeku se godišnje angažuje od 19 hiljada do 20 hiljada zaposlenih, što čini oko 8,3 odsto od ukupnog broja zaposlenih u Crnoj Gori”, naveli su iz PKCG.

Taj sektor, kako su rekli, utiče na razvoj drugih poput trgovine na veliko ili malo, te je njegov značaj daleko veći. Prema zvaničnim statsitičkim podacima zaposlenost u turizmu u prošloj godini, računajući i angažovane tokom ljetnje sezone, se kretala od oko 14,5 hiljada radnika u februaru do oko 25 hiljada u julu i avgustu.

“Specifičnost turističke djelatnosti je i u tome da je za njeno obavljenje najvažniji kvalitetno obučeni kadar, a naši poslodavci će učiniti sve da taj kadar i zadrže”, dodali su iz Komore.

Privrednici smatraju da su sektoru turizma potrebne još snažnije mjere podrške za očuvanje radnih mjesta i očekuju da će Vlada treći paket mjera podrške turističkoj privredi kreirati i usvojiti u što kraćem roku.

“Turistička privreda se, uzimajući u obzir informacije renomiranih institucija, priprema za period nakon koronavirusa, kako bi se u izvjesnoj mjeri smanjio negativan uticaj na poslovanje”, rekli su iz Komore.

Turisti trenutno, prema njihovim riječima, žele fleksibilniju politiku otkazivanja zbog samog osjećaja sigurnosti ili mogućnost dobijanja vaučera za otkazane bukinge koji će biti validni do kraja godine.

“Razmišlja se o konkurentnijim cijenama, promociji i dodatnim popustima za duži boravak, jer prema nekim predviđanjima turisti nakon krize preferiraju duže boravke u odnosu na nekoliko kraćih putovanja tokom godine. Adekvatna ponuda i intenzivna promocija nakon okončanja situacije sa koronavirusom je ono što će najviše uticati na povratak turista”, ocijenili su iz PKCG.

Turizam je, kako su podsjetili, strateška privredna grana u Crnoj Gori, koja ostvaruje četvrtinu bruto domaćeg proizvoda (BDP) sa snažnim uticajem na zapošljavanje.

“Turizam ima sposobnost da se brzo oporavi i da pruži snažan doprinos razvoju ekonomije, ako se najavljenim novim mjerama podrške očuvaju preduzeća i zadrže radna mjesta”, zaključili su iz PKCG.